توسعه برای انسان یا انسان برای توسعه؟!

ایمان عابدی
آدمی در تجربه زیسته خود در طول چند سده نوعی سبک زندگی خاصی را در پیش‌گرفته که گوهر آن‌ مدرنیته بوده است. توسعه نیز نوعی سبک زندگی جدید را در داخل جریان مدرنیسم و در غالب مکاتب‌ مختلف برای انسان پدید آورده است. توسعه گاهی به عرصه فرهنگ گام نهاده و توسعه فرهنگی را می‌سازد و گاه پای در کفش ت کرده و توسعه ی قلمداد می‌شود. توسعه اقتصادی رایج نیز ذیل مکتب نئوکلاسیک و معمولاً توسط اقتصاددانان و جامعه شناسان عرضه‌شده است یعنی در علوم اجتماعی اقتصاد و جامعه‌شناسی توسعه را تعریف کرده‌اند.
مقدمه
هرگاه از علم سخن می‌رود لاجرم از روش[1] و منظر[2] خاصی صحبت می‌شود. آنچه در این مقاله به آن می‌پردازیم انتقادهایی است به منظر و روش اقتصاد و جامعه‌شناسی به انسان که در گفتمان سازی توسعه بکار رفته است. طبعاً جهان‌بینی (منظر) عالمان اقتصادی محدودیت‌های خاص خود را دارد و به همین دلیل به برخی جنبه[3] ها کمتر و به برخی جنبه‌ها بیشتر توجه می‌کند. انتقادهایی که در ادامه به آن اشاره می‌شود ناشی از همین جهان‌بینی ناقص تک ساحتی است. آنچه در توسعه با گفتمان‌های غالب و متعارف در طول سال‌ها رواج داشته تجربه‌هایی را برجای نهاده که امروز می‌توان با نقد آن در جهت تکمیل و تغییرش گام برداشت؛ چراکه برای آدمی زیبنده نیست که به تجربه زیسته پیشینیان خود بی‌اعتنا باشد و از یا کورکورانه راه گذشتگان را طی کند.

ادامه مطلب